dinsdag 21 juli 2009

De Nederlandse en Vlaamse literatuur vanaf 1880 in 250 verhalen. Samengesteld door Joost Zwagerman


Mijn boekenkast kent een plank voor Speciale Boeken. De Nederlandse en Vlaamse literatuur vanaf 1880 in 250 verhalen is een prominente, alomtegenwoordige bewoner van die plank.

In de Nederlandstalige literatuur is het korte verhaal een ondergeschoven kindje. Tegen beginnend schrijvers wordt gezegd: "Ach, schrijf eerst maar eens een kort verhaal. En als je dat kunt, probeer een dunne roman..." Alsof het schrijven van een kort verhaal de opmaat is naar een roman. Het is juist omgekeerd.

In de Amerikaanse literatuur is de short story een gewaardeerd genre. Less is more. Voor uitweidingen en versierselen is geen plaats. De kunst schuilt erin dat met weinig woorden een volledig verhaal wordt verteld. De schrijver kan snel een beeld scheppen van de hoofdpersonen, omgeving en thematiek. Hij weet de lezer in korte tijd te vervoeren, te raken. 

Ik waardeer het genre korte verhalen én het werk dat Zwagerman voor me heeft verricht. Een prachtige bloemlezing van de beste korte verhalen die onze Nederlandstalige literatuur heeft voortgebracht. Zo lees je nog eens schrijvers die we allang vergeten zijn. Wat dacht je van Heere Heeresma? In mijn beeld vergeeld, in Een winkelier keert niet weerom springlevend en hilarisch. Ik ga ze lezen, alle 250. Wat een rijkdom in mijn boekenkast.

zondag 12 juli 2009

Alleen maar nette mensen. Robert Vuijsje


Alleen maar nette mensen van Robert Vuijsje is door critici beschuldigd van racisme en door anderen de hemel ingeprezen. Het won zelfs de Gouden Uil. Toch had de aanprijzing op de kaft 'uiterst vermakelijk' een waarschuwing voor me moeten zijn. Een goed boek heeft geen meegedrukte reclame nodig. 

Het verhaal begint met een schets van verwende jongeren in Amsterdam Oud-Zuid vanuit het perspectief van de 21-jarige David. De toon is belerend. Alsof het een nieuwe wereld is die Vuijsje me in simplistische taal moet uitleggen. Daarbij heeft hij moeite zich werkelijk in de leefwereld van een 21-jarige te verplaatsen. Tegenover het blanke, elitaire milieu van Oud-Zuid staat de kleurige mengelmoes Zuidoost. De verschillen tussen beide leefwerelden worden opzichtig en generalistisch uitvergroot. Eindeloos. 

Ook de vorm van het boek irriteert. Hoofdstukken van amper twee pagina's bestaande uit songteksten, msn-conversaties en gekunstelde dagboekfragmenten. Het is een bladerboek. De kwalificatie 'page-turner' is te veel eer. 

De positieve kritieken zijn me een raadsel (de beschuldiging van racisme trouwens ook). Het boek wordt door zogenaamd vooruitstrevende mensen uit de veilige stadsmilieus tot cultstatus verheven. 'Zie wat hij durft op te schrijven!' in de veronderstelling dat lieve Libellelezeressen op het platteland door dit boek van hun stoel vallen. Ik raad lieve dames en heren met een open blik aan dit boek links te laten liggen en zelf een paar dagen door Amsterdam te zwerven. Van Nieuw-West via Oud-Zuid naar Zuidoost. Spreek de verschillende Amsterdammers en oordeel zelf.

zaterdag 4 juli 2009

Caesarion. Tommy Wieringa


Joe Speedboot van Tommy Wieringa las ik enkele jaren geleden direct na Knielen op een bed violen van Jan Siebelink. Een katholieke opluchting na de gereformeerde zwaarmoedigheid. Caesarion zou anders zijn, werd ik gewaarschuwd. Zwaarder. Dat voedde mijn nieuwsgierigheid des te meer.

Wieringa is een rasverteller over een leven dat in beginsel weinig bijzonder lijkt. Langzaam ontspint zich het eigenaardige leven van Ludwig Unger zonder dat het ongeloofwaardig wordt.
""...je bent een verhalenverteller op een plein in Marrakesj."
Ik schaam me. Ik heb haar overspoeld met mijn geschiedenis, een gek die je aanklampt op straat en met je meeloopt terwijl hij je zijn afzichtelijke levensgeschiedenis vertelt. Ten slotte vraagt hij om een kroket." (p.92)

Ludwigs leven staat in het teken van zijn ouders. Hij zoekt naar wie ze zijn in de echte wereld, hij zoekt zichzelf in hen. Hij volgt zijn moeder om haar te redden. Te laat realiseert Ludwig zich dat een zoon zijn moeder niet kan redden. Het geluk dat voor hem lag, offerde hij ervoor op. Zowel zijn moeder als zijn vader blijven wezensvreemd voor hem.
Caesarion gaat over het elementaire leven. Liefde, dood, hoop, afkomst en toekomst. Met een lichtheid geschreven en daardoor des te aangrijpender. Wieringa heeft de tijd genomen Caesarion te schrijven. Dat loont. Ik zal geduldig wachten op zijn volgende boek.