"Coetzee is nooit een populaire schrijver geweest. (...) In de publieke opinie bestond het beeld van een kille en hautaine intellectueel, een beeld dat hij nooit heeft proberen te ontzenuwen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat hij het aanmoedigde. Nu geloof ik niet dat dat beeld hem recht doet. Uit de gesprekken die ik heb gevoerd met mensen die hem goed hebben gekend, komt een heel andere persoon naar voren - (...)". (p. 264)
Zomertijd van J.M. Coetzee presenteert zich op de kaft als roman, in de flaptekst als autobiografie. Daarmee is de verwarring die het boek zaait, gekenschetst. Na de dood van Coetzee gaat Vincent op pad. Hij interviewt vier vrouwen en een man die in het leven van Coetzee belangrijk waren. Aangevuld met notities en fragmenten uit de nalatenschap van Coetzee zelf, ontstaat een beeld van hem in de zomertijd van zijn leven. Niet dat de romanfiguur-Coetzee er een zonnige tijd van maakte. Hij wordt door de geïnterviewden inderdaad afgeschilderd als kil en hautain, niet thuis in zijn lichaam en onhandig, onopvallend en niet in contact met zijn omgeving. Zo belangrijk als de geïnterviewden voor Coetzee waren, zo weinig indruk had hij op hen gemaakt. Of slechts negatieve indruk.
Coetzees leven in Zomertijd is niet los te zien van de context: Zuid-Afrika. Het land waar contact tussen blanken, kleurlingen en zwarten eeuwig moeizaam is en onderling onbegrip alom tegenwoordig. In het land van grote tegenstellingen voelt Coetzee zich misplaatst, niet thuis en niet op zijn gemak.
Hoe moet ik dit boek beschouwen? Waar ligt de grens tussen autobiografie en roman? Ben je een narcist, een zelfbevlekker als je alleen lelijke eigenschappen van jezelf, via anderen, beschrijft? Hoe langer ik erover nadenk, hoe minder ik het kan duiden. Dat is precies wat ik met Zuid-Afrika zelf ervoer. Hoe langer ik er was, hoe minder ik van het land begreep. Gelukkig leeft Coetzee in de echte wereld nog en neem ik me voor me met enige regelmaat door hem te laten verwarren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten