Vloed. Susan Smit

"Ik schonk die middag koffie en maakte een praatje met de vissers. Ik kende hun taal, maar had nog niet leren omgaan met de wat botte, flirterige plagerijen die in hun milieu tegen jonge vrouwen gebruikelijk waren. 

'Wat doet zo'n deftige juffer hier tussen het werkvolk?' vroeg een man van een jaar of veertig met spot in zijn ogen. 

Ik had niet zo snel een antwoord klaar. 

'Mij hoor je niet klagen,' riep iemand van achteren. 'Ze is van meer balkon voorzien dan de opera.'

Er werd gelachen en ik kleurde vuurrood.

'Het geeft geen pas om de juffrouw verlegen te maken,' zei een jonge visser die van een afstandje had staan kijken." (p. 60-61)

Ik keek op z'n minst twijfelachtig toen ik eerder dit jaar Vloed van Susan Smit kreeg. 'Nee,' sprak de gever me vermanend toe, 'niet meteen oordelen. Lees het eerst. Het gaat over Noordwijk.' Aldus nam ik tijdens een weekend Zwitserland de Hollandse kust van weleer mee en las. 

Vloed is het toonbeeld van wat er gebeurt als mensen voor elkaar denken in plaats van elkaar op de man af vragen wat ze ergens van vinden. Adriana - afkomstig uit de gegoede kringen - en Jacob - een visser - raken verliefd op elkaar en achten een relatie schier onmogelijk. Het perspectief wisselt per hoofdstuk tussen Adriana en Jacob, waarin ze beide hun visie op het gebeurde geven. Sterker had ik het gevonden als ze niet beide over dezelfde gebeurtenissen verhaalden, maar afwisselend, terwijl de verhaallijn verder ging.

Aan Vloed is niets literairs. Het is lectuur die rechtdoor geschreven is met herhalingen van beschrijvende feiten. Vlak over de helft van het boek slaat de langdradigheid toe. De essentie van het verhaal is duidelijk: Adriana en Jacob blijven eeuwig naar elkaar verlangen. Toch stopte ik niet zomaar precies dát weekend Vloed in mijn koffer. Soms is het heerlijk een plat boek te lezen dat je klip en klaar toewerpt: ga recht op je doel af en laat je niet beïnvloeden door krachten van buitenaf.    

Moeten wij van elkaar houden? Bas Heijne

"Dat is precies wat de ‘rijdende rechter’ wel doet. Het commentaar van de klagers die door hem in het ongelijk worden gesteld, is veelzeggend. Ze voelen zich gezien. En de rechter is ook een bekende figuur, die rechter en televisiepersoonlijkheid in een is. Mr. Frank Visser vertegenwoordigt het gezag in het mediatijdperk  - persoonlijk, nabij, een rechter onder en niet boven de mensen, en alles voor het oog van de camera. Hij is alles wat Justitie niet is." (p. 70)

In de zomer las ik achter in de bus rijdend door het Canadese landschap Moeten wij van elkaar houden? Het populisme ontleed door Bas Heijne. Ik hou ervan regelmatig de Nederlandse politieke drukte van een afstandje te bekijken en te relativeren, letterlijk. De essays van Heijne zijn daar uitstekend voer voor. In Enter mr. Frank Visser gaat hij in op de kloof tussen de gevestigde instituten en de ontketende burger, waarbij rijdende rechter mr. Frank Visser de vleesgeworden herkenbaarheid, nabijheid en dialoog is. 

Zo gaat Heijne in tien essays in op opvallende fenomenen of actuele gebeurtenissen en ontleedt hij langzaam het populisme in Nederland. Intelligente analyses die boeiend zijn om te lezen, maar eerlijk is eerlijk, terug in Nederland was ik de inhoud vergeten als de krant van gisteren.