Gemeente zegt ik Nederlands leren. Said El Haji

 

'Wij zijn blij
Wij zijn slim
Wij zijn lief
Wij zijn ver van huis
Wij zijn Rotterdammers' (p. 96)

In Gemeente zegt ik Nederlands leren beschrijft neerlandicus Said El Haji hoe het is om docent Nederlands als tweede taal te zijn voor nieuwkomers en oudkomers: voor iedereen die van de gemeente op taalles moet om Nederlands te leren. Uiteindelijk is het doel van de gemeente om hen meer kans te bieden op reguliere scholing, een baan en onafhankelijkheid van de overheid. Dat blijkt in de praktijk niet gemakkelijk. 

El Haji beschrijft een grote variëteit aan taalleerders die vaak in hun land van herkomst weinig onderwijs hebben genoten en bij wie het besef dat het leren van een nieuwe taal moeite en herhaling kost, niet aanwezig is. Dat is geen verwijt, eerder een constatering. En waar begin je dan? El Haji benadrukt dat hij een onbekwaam docent is, omdat hij zijn Certificaat Bekwaam NT2-docent nog niet behaald heeft. Vast spottend bedoeld, omdat een docent wel bevoegd kan zijn, maar daarmee niet aangetoond bekwaam is om les te geven. Daarvoor heb je een arsenaal aan didactische en sociale vaardigheden, en creativiteit nodig die El Haji wel degelijk blijkt te bezitten en die hij ten volle nodig heeft om de zeer gemêleerde gezelschappen die hij in zijn klassen heeft, aan het Nederlands te zetten. De cursisten komen structureel te laat, willen bidden of bellen tijdens de les of eerder weg, hebben psychische problemen of zijn snel in hun eer aangetast. Ze hebben afhankelijk van hun afkomst moeite met de uitspraak of juist met grammatica, en vinden lidwoorden en de woordvolgorde van de bijzin allemaal lastig. El Haji behandelt zijn cursisten met liefde, aandacht en respect, en maakt duidelijk dat hij dat laatste ook van zijn cursisten verwacht. Tegelijk is hij zo trots als een pauw als zijn cursisten een paar stappen vooruit zetten en hun examen halen. 

De beschreven ervaringen van El Haji zijn voor mij om twee redenen interessant: vanzelfsprekend omdat ik neerlandicus ben en het boeiend vind te lezen hoe zowel een docent als taalleerders het overbrengen en aanleren van onze taal ervaren. Belangrijker vind ik het om als ambtenaar (van toevallig dezelfde stad als de meeste cursisten in dit boek) te lezen hoe het beleid van een gemeente uitpakt in de praktijk. Helpt het als we iedereen Nederlands laten leren (ik ben er heilig van overtuigd van wel) en welke verwachtingen hebben we van mensen die hier hun bestaan komen opbouwen? El Haji wijst er terecht op dat het geen zin heeft om 'iemand die in het land van herkomst nauwelijks verder is gekomen dan groep 5 en in Nederland alleen maar ongeschoold werk heeft gedaan [...] te confronteren met deftige emails' (p. 30). Zo bezien kunnen niet alleen de cursisten wat van El Haji leren, maar het ambtenarencorps ook.